Ik kan het niet

Een gebruikelijke uitspraak. Jammer, want mensen ondermijnen zichzelf met deze uitspraak. Met deze zin zeggen mensen dat ze het vermogen niet hebben. De omstandigheden bepalen wat ze wel of niet doen in plaats van dat zij zelf de touwtjes in handen hebben. ‘Ik kan niet’ wordt in het algemeen ook meer geaccepteerd dan ‘ik kies ervoor’ Wanneer je een belangrijke afspraak niet nakomt, klinkt voor veel mensen: “Sorry, maar ik kan echt niet komen” beter. Maar waarom kan je niet? Je hebt een andere keuze gemaakt. Je geeft iets anders meer prioriteit.

Stel je kind is ziek en je wilt thuisblijven i.p.v. naar die belangrijke afspraak gaan. Dan maak je een keuze. Het is niet zo dat je niet naar de afspraak kan, je kan wel maar je wilt bij je kind thuisblijven. Daar kies je voor. Misschien ben je jezelf niet bewust van die keuze. Sommige mensen denken automatisch: “Mijn kind is ziek dus ik kan niet naar de afspraak.” Logisch, denk je vermoedelijk. Misschien wel, maar het is niet zo dat je de afspraak niet kan nakomen. Je kan bijvoorbeeld ook iemand anders voor je kind laten zorgen, je kind meenemen of een andere optie kiezen.

Ik kies er liever voor om de touwtjes zelf in handen te hebben. Mijn omstandigheden heb ik vaak niet voor het uitkiezen. Wel hoe ik er mee omga.

Er zijn zwart/wit bekeken twee houdingen die je kunt aannemen per situatie, per moment. Een proactieve houding of een reactieve houding. Met een proactieve houding heb je de touwtjes in handen. Je erkent de realiteit. Je bent eigenaar van de situatie. Je verzint oplossingen, kiest er eentje (of meer) die je vervolgens toepast. Bij een reactieve houding laat je jezelf leiden door je automatische gedachten, beschuldig je anderen, heb je smoesjes en excuses, wacht je af en hoop je dat het beter of anders wordt.

Voordat ik mijn eigen bedrijf startte, werkte ik bij een trainingsbedrijf. Ik werkte tussen de 60 tot 80 uur in de week. Ondanks dat ik niet meer loon kreeg door meer uren te werken, hield ik van elke seconde dat ik er werkte. Ik vond wel dat het aantal uren genoeg was. Ik wilde naast mijn werk graag tijd doorbrengen met mijn gezin en hield er een actief sociaal leven op na. Op een dag riep de baas van het bedrijf mij naar zijn kantoor. Hij had een nieuwe verantwoordelijkheid voor mij. Ik zou verantwoordelijk worden voor de praktische voorbereiding van een bepaalde training die wij binnen het bedrijf gaven. Het betekende dat ik zorgde dat er elke maand een groep vrijwilligers bereid was om die praktische zaken voor te bereiden voor de training. Het eerste wat ik dacht toen ik zijn kantoor uitliep: “Ik heb het al zo druk”.

Ik liep via de trap naar beneden en ik dacht: “Ja zeg, ziet hij niet hoe hard ik al werk, hoezo vraagt hij mij hiervoor, kon hij niet wat beter nadenken voordat hij mij hiermee belastte.” Vervolgens op mijn kantoor aangekomen, starend naar mijn beeldscherm dacht ik het volgende: “Weet je, het gaat nu ook goed, het is helemaal niet nodig dat daar extra teams voor komen. Ik ben sowieso niet de juiste vrouw hiervoor. Het past niet, ik heb geen tijd.” Na een paar dagen van veel nadenken, slecht slapen, een laag energieniveau en blue gevoel, deed ik net of er niks gevraagd was. Ik hoopte dat hij er vanzelf achter zou komen dat hij de verkeerde gevraagd had.

Op een dag werd ik wakker en zei tegen mezelf: ”Ja Bren, leuk en aardig maar jij bent het kantoor uitgelopen en hebt geen ‘nee’ gezegd, je hebt ‘ja’ gezegd”. Ik erkende de realiteit. Hoe ga ik dit aanpakken? Ik bedacht een oplossing. Ik heb mijn collega’s om advies gevraagd door middel van een brainstormsessie en een aantal van de oplossingen heb ik gekozen en vervolgens toegepast. Ik voelde me een stuk beter.

In dit geval heb ik iets opgelost door het te gaan doen. Vanuit een proactieve houding had ik ook terug kunnen gaan naar mijn baas: ”Ik ga het niet doen. Ik werk nu zoveel uur per week en wil dit er niet bij.” Proactief betekent niet automatisch dat je iets ook gaat doen. Het betekent dat je verantwoordelijkheid neemt. Een reactieve houding kost veel energie. Mensen hebben vanuit die houding vaak minder zelfrespect, lage eigenwaarde, laag zelfvertrouwen en nog veel meer narigheid. Een proactieve houding daarentegen geeft energie, zelfvertrouwen zelfrespect, eigenwaarde en kracht. Je hebt de touwtjes in handen en dat voelt goed. Het betekent wel dat je geen excuses, smoesjes en uitvluchten meer hebt.